εισήγηση στην Ημερίδα με θέμα: «Σκέψεις και προβληματισμοί για την εξέλιξη της πόλης και των οικισμών της Κέρκυρας»

Την οργάνωσαν η Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κέρκυρας σήμερα το πρωϊ, με την ευκαιρία και σχετικής έκθεσης φωτογραφίας με τίτλο: Αυτή την Κέρκυρα Θέλουμε;

Στην παραπάνω ημερίδα καταθέσαμε την εισήγηση, που σας παραθέτουμε:

Αγαπητοί φίλες και φίλοι
Οση ώρα θα έχετε την υπομονή και την καλοσύνη να παρακολουθήσετε τις σκέψεις, που καταθέτω μπροστά σας θα έχετε παράλληλα την ευκαιρία να δείτε μερικές επιπλέον εικόνες σαν κι’ αυτές που περιλαμβάνονται στην φιλοξενούμενη στον χώρο αυτό έκθεση.
Οι πρώτες φωτογραφίες αναφέρονται στην καταρρέουσα ιστορική εκκλησία του Mon repos, λίγα μέτρα πιο πάνω από εκεί, που συνεδριάζει το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης. Οι περισσότερες αναφέρονται στην Σπιανάδα, που υφίσταται μία ραγδαία υποβάθμιση και μαζί της η περιβάλλουσα περιοχή του ιστορικού κέντρου. Λίγες έχουν παρθεί από την Πίνια, που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν απόλυτος πεζόδρομος και έχει πλέον μετατραπεί σε κανονικό χώρο διέλευσης & στάθμευσης οχημάτων. Συμπεριλαμβάνονται ακόμη τα ανάκτορα, η ανουντσιάτα, το νεοανεγερθέν κηροστάσιο, το πολύπαθο άλσος του Ανεμομύλου, η εγκαταλειμένη βίλα Κοκοτού με τον θαυμάσιο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κήπο, που θα μπορούσε να αποτελεί χώρο οργάνωσης υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Το Αγγλικό Νοσοκομείο στο Παλιό φρούριο, που αντί να διασωθεί και να αξιοποιείται σαν σπουδαίο μνημείο αρχιτεκτονικά και πολύτιμος χώρος γνώσης και πολιτισμού καταρρέει προς δόξαν αλλοπρόσαλλων πολιτικών και μικροπολιτικών. Το san Giacommo, που επίσης προσφέρεται ως ανεξέλεγκτος χώρος στάθμευσης. Δημόσια κτίρια, ιδιαίτερης σημασίας σε κρίσιμα σημεία της πόλης, που δίνουν το κακό παράδειγμα της αδιαφορίας και της εγκατάλειψης. Κτίρια, που θα έπρεπε να είναι τα πρώτα, που θα επισκευάζονταν τουλάχιστον από την πρώτη μέρα ένταξης της πόλης στην λίστα της Unesco. Το υπεράνω περιγραφής κτίσμα του Δημοτικού Θεάτρου μαζί με το παρακείμενο διοικητήριο, καρικατούρα μουσολινικής αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας. Και λοιπά, και λοιπά, και λοιπά…
Ηταν δική μας η πρόταση, της Οπερας Δωματίου Κέρκυρας, για την διοργάνωση αυτής της έκθεσης και σήμερα χαιρόμαστε γιατί ανοίγεται ένας νέος ορίζοντας συσπείρωσης δυνάμεων, που δεν αποδέχονται το συνεχή υποβιβασμό του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στην πόλη και το νησί ευρύτερα. Η συνάντηση πολλών διαφορετικών πολιτιστικών φορέων στον φιλόξενο αυτό χώρο με πρωτοβουλία του προέδρου της κ. Γιάννη Πιέρρη, μας έπεισε, ότι υπάρχουν πολλές δυνάμεις, ικανές να παρέμβουν για την διάσωση και την αναβάθμιση του τόπου. Αρκεί, βέβαια να πιστέψουν βαθειά, ειλικρινά και με ανιδιοτέλεια στην ανάγκη συσπείρωσης και ενωτικής παρέμβασης στα κοινά.
Φίλες και φίλοι
Όταν πρωτοδιδάχτηκα σε πανεπιστημιακό επίπεδο για τα βιολογικά συστήματα κατάλαβα και έμαθα, ότι η πιθανότητα επιβίωσής τους ήταν άμεσα εξαρτημένη από την επάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών, που διαθέτουν. Πολύ σύντομα διαπίστωσα, ότι η αρχή αυτή αφορούσε και απλούστερα φυσικά και μαθηματικά μοντέλα αλλά και πιο σύνθετες δομές όπως τα κοινωνικά σύνολα … Λοιπόν, και για να μην ξεφύγω από το θέμα της ημερίδας, πιστεύω, ότι εκείνο, που έντονα ανεπαρκεί στην καθημερινή λειτουργία της πόλης με συνεχώς κλιμακούμενο βαθμό απουσίας είναι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Είναι, λοιπόν, απόλυτα φυσικό, απόλυτα λογικό έστω και ενοχλητικότατο, η ημιμάθεια, η αδιαφορία, η αυθαιρεσία, η αντικοινωνικότητα και η βαρβαρότητα να αποκτούν συντομότατα τον αέρα της νομιμοποίησής τους. Και φυσικά, συντομότατα μετατρέπονται σε κεκτημένο, σε κατεστημένο. Η ανατροπή τους, έστω και αν υποδεικνύεται από την πιο απλή λογική, μοιάζει ανέφικτη, γραφική, ανεπιθύμητη και αντιδραστική. Ένα απλό παράδειγμα, Πριν από μερικά χρόνια το κιόσκι της Σπιανάδας, το Πάρκο ήταν ο χώρος, που φιλοξενούσε τις καλοκαιρινές συναυλίες των δύο τότε μουσικών σωμάτων της πόλης –Πέμπτη και Κυριακή. Κυριολεκτικά λαϊκή ψυχαγωγία και επιμόρφωση, χωρίς παραμορφώσεις ενισχυμένου ήχου, μέσα στο απόλυτα επιτρεπτό ωράριο κοινής ησυχίας. Τώρα το πάρκο επί 4 με 5 καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί καθημερινά διάφορους, που παίρνοντας ρεύμα από τις εγκαταστάσεις του χρησιμοποιούν ηλεκτρικά μουσικά όργανα, ενισχυτές και ηχεία πολλών WATT στραμμένα -αυτό είναι το κύριο μέρος της απόλαυσης- προς την κατοικημένη, δυτική πλευρά της Πλατείας. Αυθόρμητες εκδηλώσεις, που κρατάνε όσο αντέχουν οι συμμετέχοντες 2-3-4 ή και 5 το πρωϊ. Κι’ όποιος αντέξει. Η πρόσκληση σε όργανα δημοτικά η κρατικά έχει πάρει χαρακτήρα ανέκδοτου. Ετσι, αυτά τα δρώμενα στην Σπιανάδα είναι ο νέος νομιμοποιημένος θεσμός ψυχαγωγίας, που αποτελεί κατάχτηση. Ανεξάρτητα μάλιστα, αν αυτή κατάχτηση μερικών δεκάδων ατόμων, μαζί μα την παρουσία ολιγάριθμων μπαρ στην ίδια περιοχή απειλούν την βιολογική υποχρέωση του ύπνου 2 περίπου χιλιάδων περίοικων.
Η Σπιανάδα είναι ακόμη θύμα της ανυπαρξίας χωροκατανομής των δραστηριοτήτων στην πόλη, αφού την ίδια ώρα, ολόκληρες περιοχές και πλατείες (π.χ. Σπηλιά) είναι καταδικασμένες σε παρατεταμένο μαρασμό… Κατάχτηση είναι και η συστηματική χρωμορρύπανση του ίδιου του μνημείου, των συμβόλων των Επτανήσων στην Πλατεία Ενώσεως, των Ανακτόρων, των αγαλμάτων, όλων των τοίχων στο ιστορικό κέντρο, που το ευτελίζουν στα μάτια αλλά και στην ψυχή κατοίκων και επισκεπτών.
Φίλες και φίλοι
Ατυχώς, στην χώρα μας, πέρα από μεγάλες διακηρύξεις η τοπική αυτοδιοίκηση παραμένει σε νηπιακή ηλικία ως προς την ενεργοποίηση και την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, στα καθημερινά… Εκεί όπου η συμμετοχή είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη -όπως σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες- έχει αποδειχθεί, ότι μεταξύ των άλλων ασκεί και ένα ουσιαστικό εποπτικό, ελεγκτικό και διορθωτικό έργο στην ζωή των κοινωνιών και των άστεων. Σε μας ακόμη και η απλή πρωτοβουλία, η άσκηση κριτικής, η καλοπροαίρετη υπόδειξη ή η κατάθεση εμπειρίας αντιμετωπίζονται με ψυχρότητα, καχυποψία, με επιθετικότητα ή και δημόσιο προπηλακισμό στα ΜΜΕ. Η πόλη μας, η Κέρκυρα έχει καταγράψει τέτοιες περιπτώσεις και ο ομιλών διαθέτει και προσωπική σχετική εμπειρία… Τα πράγματα δεν θα αλλάξουν δια μαγείας. Η κοινωνική μας κουλτούρα δεν θα μεταβληθεί θαυματουργικά. Αντίθετα, αποτελεί λογική προσδοκία, σε συνθήκες κρίσης η κλιμάκωση του ατομικισμού και της βαρβαρότητας.
Θα ήταν επιθυμητό να γίνει πλέον κοινή συνείδηση ότι μία 30ετία καθημερινής κακοποίησης φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στο όνομα της ευκολίας και της αρπαχτής έχουν πλέον επιδεινώσει κα την ποιότητα της ζωής μας αλλά και την ίδια την οικονομία τα πόλης και του νησιού. Δυστυχώς, η κριτική σκέψη σε άτομα και κοινωνίες δεν προκύπτει αυτόματα μόνον και μόνον επειδή υπάρχουν τα αντικειμενικά δεδομένα. Νομίζω, ότι είναι λαθεμένη η προσδοκία, ότι μοιραία, αυτόματα θα καταλάβουμε ότι μας συμφέρει ακόμη και σε οικονομικό επίπεδο η διάσωση και η αναβάθμιση της πόλης. Τίποτε δεν γίνεται αυτόματα χωρίς συνειδητή παρέμβαση, συνεχή και συνεπή δράση.
Γι’ αυτό και ο συντονισμός πολιτιστικών, επιστημονικών, τοπικών και περιβαλλοντικών φορέων της πόλης με αφορμή το δεν πάει άλλο μπορεί να αποτελέσει αισιόδοξη νότα στην καθημερινότητά μας. Πιστεύω, ότι είναι καιρός να δημιουργηθεί από τους φορείς αυτούς ένα forum, που θα λειτουργεί και ως διαρκές παρατηρητήριο. Μια τέτοια πρωτοβουλία ούτε υποκαθιστά ούτε πολύ περισσότερο εναντιώνεται στον πολυαναμενόμενο φορέα διαχείρισης του μνημείου. Αντίθετα, θα αποτελέσει παράγοντα συνεχούς επαγρύπνησης και μεθοδευμένης παρέμβασης στα πολλά, πάρα πολλά που αφορούν την πόλη και την ποιότητα ζωής σ’ αυτήν. Θα είναι -μεταξύ άλλων- και η ενεργός απόδειξη, ότι οι κατοικούντες την πόλη ενδιαφέρονται πραγματικά γι’ αυτήν.
Κάθε φωτογραφία της έκθεσης είναι και ένα θέμα μιας πολύ μεγάλης ατζέντας, που πρέπει να συγκροτηθεί για ιεραρχημένη και μεθοδευμένη παρέμβαση σε συντονισμό με τις τοπικές ή τις πολιτειακές αρχές.
Δεν είμαι υπεραισιόδοξος. Ούτε καν αισιόδοξος. Αντιλαμβάνομαι, όμως και συμμερίζομαι απόλυτα το λεχθέν από τον κ. πρόεδρο της Αναγνωστικής Εταιρείας για χρέος τιμής προς την πόλη, την ιστορία της και κύρια προς τη συνείδησή μας.
Αν η έκθεση δεν υπερβάλλει, αν οι φωτογραφίες είναι αληθινές και όχι μονταρισμένες τότε δεν επιτρέπεται εφησυχασμός. Δεν δικαιολογείται η παράταση μιας μίζερης απραξίας με πασπάλισμα κοινωνικής κριτικής στο καφενείο και στις συναντήσεις. Γιατί πολύ απλά ΔΕΝ θέλουμε αυτή την Κέρκυρα και χρειάζεται πολύ δουλειά για την Κέρκυρα, που θέλουμε…